Thursday 20 September, 2012

Hmanah Chuan...

E khai… Kum 20 ral kan kai ve dek dek a, 'hmanah chuan' han tih nghal ngawt mai chu le(h)! Min lo dem tawk an awm a nih pawhin a mawh lo ve. A duh chuan lo helh deuh pawh ni se, lung hlui a leng ve miau va, ka tan chuan hmânlai ni miau hek!

Thing delh loh lung delh loh nafam chu naupang dangte ang bawkin kan han ṭhanglian chho ve zel a. Sikul kai rual ka lo ni ve ta a; chhungkaw dang angin kan neih sumin a tlin ve miau loh avangin kan chhungkaw dinhmun aṭang chuan sâp sikula luh chu thil theih loh hulhual a ni. A AW B zir turin Pu Biaka Sikulah kekawr bul pawl ha-in ka kal ve hnak hnak ṭhin a. Amah Pi Sangtei ngei mai khan, “Hei hi ‘A’ a ni a…” tih aṭangin min han zirtir ta a. Tun hnu thleng hian Pi Sangtei kha ka zirtirtu ngaihsan ber a ni chho ta zel a nih hi.

Primary Sikul ka kal ve chhung zawng khan ka pawl puite zingah insual hrat ber ka han ni mauh mai a, mak ve deuh chu a ni! Amaherawhchu ka insual hrat em em chhan kha ka huaisen vang a ni hauh lo; kan pawlpuite zingah khan a te fal bik pahnih hi kan awm a (tunah pawh ka lian chuang lem hlei lo va!), kan incho tawk viau lehnghal a. Class khata awm zingah khan a dawihzep ber nih kha thih hreh takin kan hreh hlawm bawk nen, keini pahnih khan tumah ngam zawng kan nei ve bawk si lo, a dawih ber nih kan hlauh vang khan kum khat chhungin vawi 2 tal chu kan insual hman ziah! Kha’ng lai hun kha midang tan chuan ‘hmanni lawk’ la ni mah se, ka tan chuan ‘hmanlai’an lo chang ve ta reng mai. Inngaihtuah lungpuam deuh chang phei chuan ṭah pui fap fap theih khawpa lung tilengtu an lo chang ve ta reng mai.


Tun hnua ka ngaihtuah let hian khatih hunlaia kan zirtirtute taihmak zia kha ka hre thar leh uar uar ṭhin. Tunlai angin chowkider leh peon la nei ve hek lo i, Pu Biaka kha “Headteacher cum Chowkider cum Peon” a ni tawp mai a, ani kha engkima engkim a ni tawp mai. Zirlai naupang haw vek tawh hnuah sikul compound bal a awm leh awm lohte enfiahin class room zawng zawng kha a kalh fel vek ṭhin a. A mawhphurhna ang kha tunlaia zirtirtu ṭhenkhatte kovah hian tla ve ta chiah se, an tlin ngut ang em aw ka ti ṭhin. Ani khan India President hnen aṭang ngeiin zirtirtu ṭha chawimawina kha a dawng nghe nghe a. Nimahsela, kawng lehlamah chuan a khawngaihthlak viauin ka hria! Zirtirtu ṭha chawimawina a dawng tura Delhi-ah a kal tur thu an han puang a. a lawm nan chawhnu chawlh a nih thu kan hre chhunzawm nghal zat bawk a. Kan chawlh chhan ngaihtuah ahnekin chawhnu lama lehkhachaih chaih hman loh hlau reng rengin kan han tlanhawsan ta duak a nih kha, ruai nen hiala lawmsak a phu tehlul nen, a zirlai naupangte hnen aṭang khan vawi khat te mah chibai pawh a dawng hauh lo va, chuti ang tih nachang hria lah kan awm hek lo! Amaherawhchu ani chu a vui lo va, lungawi takin hmangaihna nen min la zirtir ṭang ṭang tho zu nia! Phut let nei hauh lova thiamna min hluitu Pu Biaka khan fak a lo phu ngawt mai.

Pawl li kan han zir chho ve a, Primary sikulah chuan a pawl sang ber kan nih avangin mipa ho zing aṭang khan monitor tur an ruat ṭhin a. Kan zirtirtute khan, “Monitor tih awmzia chu sikul naupang ho zinga a hotu leh naupang dangte zirtirtu tihna a ni,” tiin min hril ṭhin a. Kan monitor hun alo inherchhuah khan kan kan hawi sang ve ngawt ṭhin a, kan intithu-in a nuam kan ti ve em em ṭhin. Mahse kan hna erawh ban hnu-a sikul tukverh kalh leh hmun phiah fai a ni! Tunlaiah erawh chuan Primary sikul zirlai naupangte hi Monitor turin ruat ve ta ila, an lawm viauin ka ring hauh lo, an fing tawh em mai! Mahse (ti leh hram teh ang) hmanah chuan monitor han nih theih kha kan hlimpuiin nuam kan ti veng veng ṭhin a, kan chapopui ve âr ṭhin!

Hmanah kha chuan computer games changkang tak tak khelh aiin lehkhachaih a nuam fe a. Play Station aiin Serṭawk Ball kan ngaisang zawk! Duh hun huna Wai Wai, Maggie etc ei theite aiin chi thak liah(k) tur nei nih a chakawm zawk a; kan thinlungah pawisa aiin marble hlutna a hniam chuang hauh lo!

Hma kan sawn zel a, (midangten an beng lo chhu ngawng se) tun hnua Human Anatomy & Physiology aṭanga Quantum Physics thlenga ka’n hrut kual ve fe hnu pawh hian, Hmanah khan let leh ka la chak ber fo; khati ang hlimna famkim, awhna sual rilru pu ve lo, chantawka lungawi thei zel thinlung kha neih leh ka la chak fo ṭhin.

            “Lawmnaa khat rilru thianghlim
            A mawi tuktin par aiin”

8 comments:

  1. Haha, i ziak ngaihnawm khawp mai. Lung te pawh i ti leng e..

    ReplyDelete
  2. Lung hlui i tileng zawk dawn alawm le... Naupan lai thil hi chu a lo inang fur zel, Mizo leh Mizovah chuan. Hei hian Mizote'n society nghet kan neihzia a tilang chiang khawp mai. Naupan lai chanchin ziahah chuan zirna hi a lang tam pawl hi a ni fo va, hei hian zirna kan ngaih pawimawhzia a tilang chiang bawk. Engpawhnise, i font hman hi thlak a ngaiin ka hria.. Chhiar a hahthlak em mai, thianpa...:)

    ReplyDelete
    Replies
    1. Aw le, hman remchan hmasak berah siamthat leh ka lo tum ang e

      Delete
  3. Thingtlang kilkhawr tak taka primary school thenkhatah te hian Headteacher-cum-peon-cum-chowkider an la awm nualin ka hria.

    Tunlaia naupangte hian infiam/intihhlimna tur an nei tlem ta mang e. Inkawibah/inkawihnawk, inbawl vawm, inbawlpir, inbihruksiak, inum, savaveh, thangkam, etc a vang tawh sia....... TV en, computer games khelh, lehkhazir, te hi an hnapui ber chu a ni ta mai.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Ka hun tawn azir zel hian kan hlimna min thlentu hi a dang mai niin ka hria... Tunlaia X Box, playstation etc khel theite aiin khatih laia lehkhachaih tur neite hlimna kha a nep bik chuang hauh lo... Engpawh nise, chan tawka lungawi hi hlimna bulpui ber chu alo ni dawn a nih hi

      Delete
  4. Replies
    1. Hetiang a nih chuan Pu Deip0ng, phuba ka rawn ngaihven ve ngei chu a ngai ang aw... :D

      Delete